ქრონიკული ტკივილი. შეფასება და მართვა (მედ. დებისთვის) - WEBSITE X5 UNREGISTERED VERSION 12.0.9.30 - d_training

Перейти к контенту

Главное меню:

×
მედ. დებისთვის

ქრონიკული ტკივილი

შეფასება და მართვა
(მედდებისთვის)

თავი 1. შესავალი; ტკივილის დეფინიცია და მისი მრავლმხრივი ბუნება
თავი 2. ტკივილის კლასიფიკაცია
თავი 3. ტკივილის შეფასება, მეთოდები, შკალები, მათი უპირატესი და ნაკლოვანი მხარეები
თავი 4. გამჭოლი (ზეზღურბლოვანი)  შეტევითი ტკივილი
თავი 5. ტკივილის მართვა
თავი 6. წამლისმიერი გვერდითი ეფექტები
თავი 7. ქრონიკული ტკივილის გავლენა საზოგადოებაზე, ტკივილის პრევენცია

თავი 1. თავი 2. თავი 3. თავი 4. თავი 5. თავი 6. თავი 7.

თავი 1

შესავალი

ტკივილი სამედიცინო მიმართვიანობისა და კონსულტაციის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია მთელ მსოფლიოში.
მწვავე ტკივილი ყველაზე ხშირად განცდილი გრძობაა, ის სტრესის ძირითადი კომპონენტია. ტკივილი თან ახლავს ტრავმას, ქირურგიულ ჩარევებსა და მწვავე დაავადებებს. ტკივილი მხოლოდ მენტალური ტანჯვა არ არის, ის უარყოფით გავლენას ახდენს პაციენტის ზოგად აქტივობაზე და ფუნქციონალურ დატვირთვაზე.
ქრონიკულ ტკივილს კიდევ უფრო მეტი ნეგატიური ეფექტი გააჩნია, ფსიქო-სენსორულით დაწყებული  პაციენტის სიცოცხლის ხარისხის გაუარებით დამთავრებული.
დღეისათვის კარგადაა ცნობილი, რომ ქრონიკულ ტკივილს შეუძლია გამოიწვიოს დეპრესია, შფოთვა და ცვლილებები ქცევებში, თუმცა მიუხევად ყოველივე ამისა, სესაძლებელია ქრონიკული ტკივილის როგორც ეფექტური მართვა, ასევე პრევენცია..

ტკივილის დეფინიცია და მისი მრავალმხრივი ბუნება

ტკივილი არის ორგანიზმის მრავალი სისტემის ინტეგრაციული ფუნქცია გარემოს არახელსაყრელი ზემოქმედებისგან დასაცავად და მიმართულია სავარაუდო დამაზიანებელი ზემოქმედების თავიდან აცილებისკენ.
ტკივილის შესწავლის საერთაშორისო ასოციაციამ (IASP) შეიმუშავა შემდეგი განსაზღვრება: „ტკივილი არის უსიამოვნო შეგრძნება ან ემოციური განცდა, რომელიც დაკავშირებულია ქსოვილების ნამდვილ ან შესაძლო დაზიანებასთან ან აღიწერება ამ დაზიანების ტერმინებში”. ონკოლოგიურ ავადმყოფებში ეს ფენომენი საკმაოდ ხშირად ვლინდება ტკივილის ქრონიკული სინდრომის ფორმით. ამ დროს ტკივილი უკვე აღარ ატარებს დამცავ ფუნქციას, რომელიც მას ბუნებამ დაუწესა ევოლუციის პროცესში, არამედ თავად ამძიმებს ავადმყოფის ცხოვრებას და წარმოადგენს არა მარტო სამედიცინო, არამედ სოციალურ პრობლემას.
ტკივილის შესწავლის საერთაშორისო ასოციაციამ 600-ზე მეტი სინდრომი აღწერა. ისინი ადამიანის სხეულის სხვადასხვს არეს აზიანებენ და ხშირად განსხვავებული ეტიოლოგიით ხასითდებიან. ზოგიერთ პაციენტს კომპლექსური ტკივილი აწუხებს და მისი გამოხატვა, შესაძლოა, ფიზიკურიც იყოს და ქცევითიც, ეს, თავის მხრივ, ართულებს ტკივილის შეფასებას. დროთა განმავლობაში ტკივილის ბუნება  იცვლება, მისი ახალი ნიშნები ახალ პრობლემს ქმნიან და ცვლილებებმა ავადმყოფის ქცევებში შეიძლება შენიღბონ სისტემური დაავადება. აქედან გამომდინარე, ტკივილის სინდრომის დეტალური შეფასება ტკივილის წარმატებული მართვის ძირითადი წინაპირობაა.
ონკოლოგიურ პაციენტებში სიცოცხლის ხარისხისა და ნებისმიერი სახის მკურნალობის შედეგების შეფასება  შეუძლებელია ტკივილის ქრონიკული სინდრომის დინამიკის გაუთვალისწინებლად.
ტკივილის ეფექტური მართვა ტკივილთან დაკავშირებული უამრავი საკითხის საფუძვლიან ცოდნასა და გააზრებას მოითხოვს.
არბიტრარულად მიღებულია, რომ სამი თვეზე მეტი ხანგრძლივობის ტკივილი   ქრონიკული ხასიათისაა. რა თქმა უნდა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მრავლობითი ტრავმის შედეგად აღმოცენებული მწვავე ტკივილი იგნორირებული უნდა იყოს, თუ ვერ გაირკვა ან ვერ მოხერხდა იმ ფაქტორების მოხსნა ან მართვა, რომლებიც ამ ტიპის ტკივილის ქრონიზაციის უწყობენ ხელს. თუმცა უნდა აღვნიშნოთ, რომ მწვავე ტრავმის დროს არსებობენ მიზეზები, რომლებიც ნოციცეპტური პროცესის შენარჩუნებას უწყობენ ხელს, ამიტომაც ტკივილის ოპტიმალური ანალგეზიის  ჩატარების დროს აუცილებელია ყველა ამ მომენტების გათვალისწინება და პაციენტის მკურნალობისა და  გაჯანსაღების პროცესების დაჩქარება.  
გულდასმით შეგროვილი ტკივილის ანამნეზი და პაციენტის ფიზიკალური გასინჯვები სავალდებულოა ტკივილის თითოეულ ლოკუსთან მიმართებაში. ამ მიზნით მოწოდებული ვალიდური საშუალებები გამოიყენება, პაციენტის ტკივილის, ძილის, ფუნქციური მდგომარეობისა და გუნაბა-განწყობის შესაფასებლად (ჩვენ მათ მომდევნო თავებში განვიხილავთ ვრცლად). ტკივილის მართვა და მკურნალობა ტკივილის მიზეზს უნდა ესადაგებოდეს. ქცევითმა საკითხებმა, შეიძლება, გავლენა იქონიონ ქრონიკული ტკივილის გამოსავალზე. გასაკვირი არ არის, რომ ამგვარი მრავალფეროვნების გამო მრავალი სახის ქრონიკული ტკივილის მკურნალობა ყოველთვის არ არის განმტკიცებული მეცნიერული ფაქტებით.
ტკივილი კომპლექსური ფენომენია, რომელშიც ჩართულია სენსორული, ემოციური და ქცევითი ფაქტორები, სწორედ ამიტომ, ტკივილის არა მარტო დეფინიცია, მისი მკურნალობაც ყველა ამ ასპექტს უნდა მოიცავდეს.
ლიტერატურა კითხვები გამეორებისათვის ტესტები
  1. The Epidemiology and Economic Consequences of Pain. Nicholas Henschke, B,  Steven J. Kamper, Chris G. Maher, 2015.
  2. Pain as a global public health priority.  Daniel S Goldberg, Summer J McGee.BMC Public Health. 2011. 11:770
  3. Managing Chronic Pain  A guide for patients. ©2007 Alpharma Pharmaceuticals LLC. All rights reserved. Printed in USA. ALMA07-0161A.
  4. http://www.painmed.org/patientcenter/facts_on_pain.aspx
  5. http://www.prweb.com/pdfdownload/8052240.pdf
  6. Evaluation of pain in advanced cancer patients in Georgia. Evaluation of pain in advanced cancer patients in Georgia. M. Shavdia. N. Ninashvili. N. Shavdia. Abstract of 5th World Congress in  NY, USA . 13-16 March, 2009
  7. https://preventingchronicpain.org/drupal/pcpnet/learnhow
  8. http://www.efic.org/userfiles/file/EFIC-Europe_Against_Pain_2001_book.pdf
  9. Breivik H, Collett B, Ventafridda V,Cohen R, Gallacher D. Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily life, and treatment. Eur J Pain 2006;10:287-333.
  10. Smith B, Torrance N. Management of chronic pain in primary care. Curr Opin Support Palliat Care 2011;5:137-42.
  11. IASP book “Guide to Pain Management in Low-Resourse Settings”, Chapter 10 “Pain History and Pain AssessmenT”, Richard A. Powell, Julia Downing, Henry Ddungu, Faith N. Mwangi-Powell, (© Copyright 2010 International Association for the Study of Pain. Translated and republished with permission. All rights reserved. iTargmna oficialuri werilobiTi Tanxmobis safuZvelze. სaavtoro uflebebi daculia).
  12. Towards a multidisciplinary team approach in chronic pain management (Editor-in-Chief Joseph Pergolizzi, 2011
  13. Handbook of Pain Management. Editor Michael Sergell 2008.
  14. Goodwin J, Bajwa ZH. Evaluating the patient with chronic pain. In: Warfield CA, Bajwa ZH, eds. Principles and Practice of Pain Medicine, 2nd ed. New York: McGraw-Hill; 2004:61–68.
  15. Baker, C. and Wong, D.: Q.U.E.S.T.: A process of pain assessment in children, Orthopaedic Nursing, 6(1):11-21, 1987.
  16. Syrjala KE. The measurement of pain. In: McGuire DB, Yarbro CH, eds. Cancer pain management. Philadelphia: WB Saunders, 1987: 133- 150.
  17. Comprehensive and Multidimensional Assessment and Measurement of Pain Deborah B. McGuire, J Pain Symptom Manage 1992;7:312-319.
  18. Pain assessment: the cornerstone to optimal pain management. Regina Fink, Proc (Bayl Univ Med Cent). 2000 Jul; 13(3): 236–239.
  19. Turk, D.C., & Melzack, R. (1992). Handbook of pain assessment. New York: Guilford Press.
  20. Pain management. Special interest group newsletter.     http://onsopcontent.ons.org/publications/signewsletters/pm/pm15.1.html#story
  21. Osipov M.H.,  J Clin Invest. 2010 Nov;120(11):3779-87. doi: 10.1172/JCI43766. Epub 2010 Nov 1.
  22. Watkins EA, Wollan PC, Melton LJ 3rd, Yawn BP. A population in pain: report from the Olmsted County health study. Pain Med. 2008;9(2):166-174.
  23. Guide to Pain Relief, WHO,  second edition, 1996
  24. Chronic Pain. Edited by Andrew Dickman and  Karen H. Simpson. Oxford University Press. 2008.
  25. Pain Clinical Updates. IASP. Vol.XX, Issue 3. June 2011.
  26. Classification of chronic pain. Descriptions of chronic pain syndromes and definition of pain terms. Second Edition prepared by the Task Force on Taxonomy of the International Association for the Study of Pain Editors Harold Merskey, Nikolai Bogduk, MD, PhD. IASP PRESS. © 1994 IASP Press (Reprinted 2002)
  27. Breivic H., Collett B, Ventafridda V, et al. (2006). Survey on chronic pain  in Europe. Eur.J.Pain 10: 287-333
  28. Breivic H et al. Anaals of Oncology. 2009;20:1420-1433.
  29. Elliot AM, Smith  BH, Penny Kl , et al. (1999). The epidemiology of Chronic Pain in the Community. Lancet 354; 1248-52.
  30. Elliot AM, Smith  BH, Smith  WC, Chambers WA (2000). Changes in Chronic Pain Severity Over Time: The chronic pain grade as a valid measure. Pain 88: 303-8.
  31. Langley P. www.change-pain.com. News and Reviews. Issue No.4
  32. Watkins EA, Wollan PC, Melton LJ 3rd, Yawn BP. A population in pain: report from the Olmsted County health study. Pain Med. 2008;9(2):166-174. http://www.cdc.gov/nchs/hus.htm.
  33. Blay SL, Andreoli SB, Gastal FL. Chronic painful physical conditions, disturbed sleep and psychiatric morbidity: results from an elderly survey. Ann Clin Psy¬chiatry. 2007 Jul-ep;19(3):169-174.
  34. Goodwin J, Bajwa ZH. Evaluating the patient with chronic pain. In: Warfield CA, Bajwa ZH, eds. Principles and Practice of Pain Medicine, 2nd ed. New York: McGraw-Hill; 2004:61–68.
  35. Donovan MI. Clinical assessment of cancer pain. In: McGuire DB, Yarbro CH, cds. Cancer pain management. Philadelphia: WB Saunders, 1987:105-131.
  36. Syrjala KE. The measurement of pain. In: McGuire DB, Yarbro CH, eds. Cancer pain management. Philadelphia: WB Saunders, 1987: 133- 150.
  37. Loesser, J.D., & Melzack, R. (1999). Pain: An overview. Lancet, 353, 1607-1609.
  38. Pain management. Special interest group newsletter. http://onsopcontent.ons.org/publications/signewsletters/pm/pm15.1.html#story
  39. ღვამიჩავა რ., შავდია მ. პალიატიური მზრუნველობა წიგნში: ონკოლოგია. თბილისი, 2010, გვ. 632–665;
  40. ღვამიჩავა რ., შავდია მ. ტკივილის სინდრომის მართვა ონკოლოგიურ პაციენტებში. წიგნში: ონკოლოგია. თბილისი, 2010, გვ. 238–245;
  41. ,,ქრონიკული ტკივილის მართვა“ კლინიკური პრაქტიკის ეროვნული რეკომენდაცია (გაიდლაინი) და კლინიკური მდგომარეობის მართვის სახელმწიფო სტანდარტი (პროტოკოლი) პირველადი ჯანდაცვის ექიმებისთვის http://www.moh. gov.ge/files/01_GEO/ jann_sistema/gaidlaini/gaidlain-protokol/117.pdf;

 
Назад к содержимому | Назад к главному меню